Historycznie - Tokarka Fox | Derby - Muzem w Sielpi Wielkiej

Widok na halę muzealną z tokarką na pierwszym planie, a dalej potężna strugarka, na lewo wiertarka promieniowa,
 na prawo mniejsza strugarka i kolejna wiertarka tym razem kolumnowa.

Jest wiek pary, nie ma jeszcze elektryczności, sterowanie numeryczne to niewyobrażalna sprawa. Jak w takim czasie początku wieku XIX powstają wyroby z metalu, jak konstruowane są wszystkie te wyroby, których wytworzenie wymaga skrawania? Jak wyglądały maszyny, które pozwalały tworzyć i ulepszać coraz bardziej skomplikowane maszyny? Część odpowiedzi na te pytania znajdziesz odwiedzając Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej oraz Muzeum Techniki w Maleńcu.

Jednym z najciekawszych eksponatów Muezum w Sielpi jest tokarka firmy FOX, Derby, Anglia z początku XIX w. 

Fox Derby widok od strony konika

Tokarka jest w doskonałym stanie pomimo dwóch wieków, które zapewne przepracowała ciężko. Muzeum podaje w notce, że tokarka pracowała ostatnio w fabryce pomp w Białogonie koło Kielc.

Zgadzało by się to z informacjami do których dotarłem szukając informacji w sieci. Mianowicie, dotarłem do angielskiego serwisu, bardzo dobrze prowadzonego, a opisującego historię rozwoju przemysłu w Wielkiej Brytani. W serwisie https://164.138.226.88/Fox_of_Derby jest spora porcja informacji o wyrobach firmy Fox z Derby, której początki sięgają 1787 roku i związane są z osobą Jamesa Foxa. Autorzy dotarli do francuskiego raportu z 1830 roku, który opisuje wyposażenie fabryki w Białogonie i podaje, że jest tam m.in. tokarka firmy Fox z Derby. Można zatem przyjąć że to właśnie ta tokarka.

Drugim źródłem informacji jest francuski serwis (zdaje się archiwum http://cnum.cnam.fr/CGI/fpage.cgi?BSPI.41/236/0/628/6/525) w którym zamieszczone są rysunki konstrukcji tokarki Fox, bardzo podobnej do tej z Sielpi. 

Widok na wałek napędzający suport narzędziowy, umieszczony na tylnej części.

Tokarka posiada wszystkie podstawowe funkcjonalności co starałem się pokazać na kolejnych zdjęciach. Jedną z podstawowych możliwości to posuw suportu z wałka w obu kierunkach. Ten wałek o przekroju kwadratowym umieszczony jest w tylnej części, czyli za łożem.
Przekładnia kątowa z dwoma kołami kątowymi oraz przesuwnym pomiędzy nimi sprzęgłem kłowym pozwalała zmieniać kierunki obrotu wałka. Suport mógł być także przesuwany ręcznie poprzez listwę zębatą zamocowaną do łoża.

Napęd wałka posuwu

Wrzeciennik oraz przekładnia napędu posuwu ze śruby

Wrzeciennik oraz przekładnia napędu posuwu ze śruby

Jednym z najciekawszych eksponatów Muezum w Sielpi jest tokarka firmy FOX, Derby choć inne eksponaty - maszyny są w doskonałym stanie i dobrze pozwalają poznać jak co było podstawą dziejszych rozwiązań a bez czego nie byli byśmy w stanie używać G1, G2....

Linki (aktualne na 10.2017 r.)

1. Muzeum w Sielpi -
   https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Zag%C5%82%C4%99bia_Staropolskiego_w_Sielpi
2. Muzeum Techniki w Maleńcu (Polska) -https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Techniki_w_Male%C5%84cu 
3. Historia firmy Fox of Derby
   https://164.138.226.88/Fox_of_Derby
4. Dyskusja na Practicalmachinist.com w której [Asquith] wymienia Muzeum w Sielpi -
   http://www.practicalmachinist.com/vb/antique-machinery-and-history/important-early-lathe-james-fox-many-photos-248101/
5. Plany tokarki firmy FOX zamieszczone we francuskim biuletynie z 1842 roku.
   http://cnum.cnam.fr/CGI/fpage.cgi?BSPI.41/236/0/628/6/525
   a poszczególne strony to
   http://cnum.cnam.fr/GIFS/BSPI.41/0236.P.861.2267.1320.gif 
   http://cnum.cnam.fr/GIFS/BSPI.41/0235.P.862.2307.1319.gif
   http://cnum.cnam.fr/GIFS/BSPI.41/0237.P.863.2038.1314.gif